شنوایی شاید مهمترین حسی باشد به نحوی که بدون بهرهمندی از آن توانایی انسان در ایجاد ارتباط با پیرامون خود بطور محسوسی کاهش مییابد. این توانایی بالا در ایجاد و ارتباط ، انسان را در مقایسه با سایر موجودات از جایگاه ویژهای برخوردار میسازد. متأسفانه تعدادی از بیماریها با ایجاد اختلال در سیستم شنوایی باعث محدودیت در این توانمندی میشوند. بنابراین بررسی اختلالات شنوایی دقت بیشتری را طلب میکند.
شنوایی سنجی با صدای خالص ، متداولترین روش شنوایی سنجی در کلینیک محسوب میشود، با اینحال این روش تنها قادر به تشخیص کم شنوایی متقارن و دو طرفه حسی – عصبی بوده در حالی که علت اختلال قابل تشخیص نمیباشد. شنوایی سنجی گفتاری در صورت دسترسی از دو حیث کمک کننده است، اول اینکه اختلال شنوایی سنجی گفتار نسبت به تون خالص از ارزش تشخیصی بیشتری برخوردار است و این روش میتواند اختلال در ناحیه حلزون و اختلال عصبی یا اختلال مرکزی را مشخص کند.
شنوایی سنجی با صدای خالص
(PTA) Pure – tone audionetry با استفاده از دستگاه شنوایی سنج با صدای خالص ، اصواتی با فرکانسهای مختلف به فرد میدهند و آستانه شنواییهای تعیین شده برای انتقال هوایی و انتقال استخوانی بطور جداگانه اندازهگیری شده و به ترتیب توسط خطوط ممتد و نقطه چین بهم متصل میشوند.
ادیوگرام
ادیوگرام دارای دو ستون است. ستون عمودی شدت صوت را نشان میدهد (برحسب دسی بل). در این ستون عدد صفر بیانگر حداقل شدت صوتی است که بیش از نیمی از افراد نرمال میتوانند بشنوند. اگر فردی قادر به شنیدن یک فرکانس مفروض در ۱۰_دسی بل باشد، یعنی وی میتواند فرکانس مذبور را بهتر از یک فرد میانگین بشنود. شنوایی طبیعی وقتی است که آستانه شنوایی گوش از ۲۵ دسی بل بالای صفر بیشتر نباشد. ستونهای افقی فرکانسهای بکار رفته را نشان میدهند. معمولا هفت فرکانس از ۲۵۰ تا ۸۰۰۰ هرتز که بیشتر سر و کار داریم مورد بررسی قرار میگیرند.
محاسبه میزان کاهش شنوایی
برای محاسبه میزان کاهش شنوایی ، میانگین شنواییها را برای فرکانسهای ۵۰۰ ، ۱۰۰۰ و ۲۰۰۰ بر حسب هرتز حساب میکنند. در حد آستانه شنوایی انتقال هوایی و استخوانی را اندازه گرفته و انتقال هوایی را به خط ممتد و انتقال استخوانی را به نقطه چین و بالاتر از انتقال هوایی ترسیم میکنند. گوش راست را با رنگ قرمز و گوش چپ را با رنگ آبی ، نشان میدهند. در شنوایی نرمال دو خط بر هم منطبق هستند و در نمودار هر دو بالای ۲۰ هرتز هستند. در کاهش شنوایی عصبی دو خط برهم منطبق هستند و هر دو زیر ۲۰ هرتز میباشند. در کاهش شنوایی انتقالی دو خط بیش از ۱۰ هرتز باهم فاصله دارند.
شنوایی سنجی گفتاری
در روش Speech audiometny بجای صدای خالص از صداهای گفتاری (کلمات) استفاده میشود. این آزمون شامل دو قسمت است:
آستانه درک گفتار
(SRT) Speech reception threshold سطحی است که در آن فرد شنونده باید بتواند ۵۰ درصد کلمات یک لیست از کلمات دو سیلابی مشخص را تکرار کند. PAT و SRT باید بهم شبیه باشند.
توانایی تفکیک گفتار
(SDS) Speech discrimination score با استفاده از یک لیست کلمات تک سیلابی و با شدت معادل ۴۰ هرتز یا بیشتر انجام میشود. افراد طبیعی ، ۱۰۰ – ۹۵ درصد این کلمات را به درستی تکرار میکنند. بیماران مبتلا به کاهش شنوایی عصبی یا مرکب ممکن است قادر به تکرار میزان بسیار کمتری از کلمات باشند.
تمپانومتری
در شنوایی امپدانس (Impedence) یا تمپانومتری میزان قابلیت پذیرش (کمپلیانس) یا برعکس آن ، مقاومت (امپدانس) سیستم شنوایی سنجیده میشود. هر چقدر قدرت پذیرش بیشتر باشد، انرژی صوتی بیشتری جذب خواهد شد و هر چقدر مقاومت بیشتر باشد، سیستم غیر قابل انعطافتر بوده و انرژی بیشتری به مجرای گوش بر میگردد. تمپانومتری روش سادهای است که بویژه در کودکان کم سن و سال مفید واقع میشود، ولی هیچ وقت جایگزین SA و PTA نمیشود.
در تمپانومتری از یک گوش ویژه با سه سوراخ مجزا استفاده میشود که میتوان با ایجاد صوت و دمیدن هوا از طریق آن ، شرایط انتقال را در حالات مختلف سنجید. با رسم کردن قابلیت پذیرش گوش در یک محور و فشار هوا در محور دیگر ، یک تمپانوگرام بدست میآید، که میزان مقاومت و پذیرش انرژی صوتی توسط گوش را نشان میدهد. قابلیت پذیرش صوتی هنگام مساوی بودن فشارها در دو طرف پرده صماخ بیشترین مقدار را دارد.
آزمون بلع (Swallow test)
رایجترین آزمایش برای بررسی وضعیت شیپور استاش است. در این آزمایش در صورت طبیعی بودن عملکرد شیپور استاش ، به علت متعادل بودن فشار در دو طرف پرده صماخ ، تمپاگرام حداکثر قابلیت پذیرش را نشان میدهد. در صورت انسداد شیپور استاش ، تمپانوگرام فشار منفی را نشان خواهد داد.
یاد آور می شود ارزیابی شنوایی در کودکان به علت اهمیت آن در یادگیری ، بسیار مهم است. دقیقترین و قابل اعتمادترین روش برای آزمایش شنوایی در این گروه سنی ، بررسی آستانه شنوایی با ارزیابی پاسخ به تحریک ساقه مغز یا Brain) (Stem evoked response میباشد.ارزیابی قدرت شنوایی در افراد مختلف بخصوص کودکان از اهمیت بسیاری برخوردار است. بعضی از بیماریها باعث کاهش شنوایی میشوند، باید با تشخیص زود هنگام اختلالات شنوایی از عوارض بعدی آن پیشگیری کرد. امروزه علم پزشکی پیشرفت زیادی کرده و روشها و دستگاههای زیادی برای این منظور و سایر بیماریها ، ابداع شده است.